Eind deze maand wordt bekend welke radiostation een etherfrequentie krijgt, en welke niet. 23 mei is de grote dag. Volgens de rechter moeten op 1 juni, een week later, de nieuwe frequenties in gebruik zijn. Dat zal niet gehaald worden. Toch is zenderbouwer Nozema al druk bezig met het bouwen van de opstelpunten. En dat terwijl ze nog niet eens weten wie hun klanten zullen worden.
Op 23 mei wordt bekend wie er een etherfrequentie krijgt. En de zenderbouwer moet een deel van deze frequenties gaan beheren. Daarnaast ligt het oude staatsbedrijf vaak openlijk in de clinch met haar concurrent Broadcast Partners. Tijd om eens een kijkje te nemen bij de Nederlandsche Omroepzender maatschappij. Het is echt speciaal om naar het gebouw van de Nozema te rijden. Het pand, dat is afgebouwd gedurende de tweede wereldoorlog, staat als een eiland tussen allemaal weilanden, enkel omringt met twee grote middengolf-zendmasten en onder de schaduw van de Gerbrandy-toren die even verderop staat. Vroeger stond het gebouw echt helemaal alleen, net zoals de zendmast. Tegenwoordig ligt er een woonwijk tegenover de toren.
Binnen barst het van de nostalgie. Maar ook moderne technologie is er te vinden. Vooral in het nieuw aangebouwde stuk. Rob Roskam en Erik van Stokkom ontvangen ons. Het is duidelijk te merken dat beiden enthousiasme hebben over radio. Het is nu een spannende tijd voor Nozema op het radiogebied aangezien de frequenties per 1 juni opnieuw verdeeld zijn. “Wij weten nu nog niet wie onze klanten zijn. Dat krijgen we pas een week van te voren, op 23 mei, te horen. Dat is toch wel spannend”, zegt Erik van Stokkom. Radio 538 en Noordzee FM zullen overigens niet bij Nozema aankloppen. Zij blijven zeer waarschijnlijk klanten van onze concurrent Broadcast Partners. Nozema heeft vijf van de negen frequentiepakketten op 1 juni klaar. Daarnaast zullen twee andere pakketten voor de helft klaar zijn. De overige twee pakketten moet Broadcast Partners bouwen. “Het probleem is alleen dat nog niet voor alle frequenties een milieuvergunning is. Dat is soms een langdurige procedure bij lokale overheden. Daarbij moeten er voor 40 opstelpunten een vergunning aangevraagd worden. Dat is een groot karwei!”
Voor 12 opstelpunten wacht Nozema nog op een vergunning. De overige 28 vergunningen zijn binnen. Voor de zendmast in Tjerkgaast is er nog een probleem. “De gemeente wil daar nog veldonderzoek doen naar de invloed van de straling van de zendmast”, zegt Van Stokkom. “In deze omgeving komt veel kanker voor. Door onafhankelijk internationaal onderzoek en veldmetingen van de GGD weten dat dat niet door de mast kan komen, maar de gemeente wil 100 procent zekerheid.
Ook de middengolfmasten in Lopik veroorzaken soms ophef onder de omwonenden. Hier gaat het echter niet om zorgen over de gezondheid, maar over storingen op elektronische apparatuur. Sommige omwonenden horen de radio door hun telefoon zodra Nozema op vol vermogen uitzendt. Dit gebeurt als de backup zenders worden aangezet bij storingen of onderhoud aan de zenders in Zeewolde.”
Nozema bouwt op 60 plekken aan 163 zenders. “Het is de allergrootste klus die we ooit gedaan hebben”, zegt Rob Roskam. “Je moet rekening houden met het omschakelschema en dan loop je nog tegen de problemen aan zoals in Friesland. Daar klagen luisteraars van Omroep Friesland over een slechte ontvangst. Maar ga mensen maar eens uitleggen dat ze niet meer met de Yoko ontvanger met balpen als antenne naar een zender kunnen luisteren die nu 50 kilometer verderop staat!”, zegt Erik van Stokkom.
In de jaren ’90 werd Nozema een privaat bedrijf dat los staat van de overheid en kreeg het bedrijf ook concurentie van Broadcast Partners uit Terneuzen. “Broadcast Partners ging ook goedkopere pakketten bieden. Ze pasten zichzelf beter aan, aan de klant. Wij maakten in principe alleen maar perfecte zenders. Minder kwaliteit dan het beste ging niet. Maar dat is natuurlijk wel duur. Nu passen wij ons ook gewoon aan de klant aan. Dat hebben we dus wel geleerd van de concurrent”, zegt Van Stokkom.
Hoe zit het nu eigenlijk met Narrow Frequency? “Met Sky Radio waren we de eerste op het vaste land bij wie we die techniek toepasten. Het station had dus door het hele land dezelfde, of ongeveer dezelfde frequenties. Op zich zou dat voor alle stations kunnen. Maar vooral de publieken hebben gekozen voor ‘unieke’ frequenties. Dat is minder storingsgevoelig.”
Natuurlijk willen we ook alles weten over de zenders die Nozema beheert. “Alle zenders hebben een backup systeem. Onze betrouwbaarheid is daardoor 99.98 procent. De overige 0,02 procent is vanwege onderhoudswerkzaamheden.” Alle zenders, televise en radio, worden beheerd vanuit het Omroepzender Beheer Centrum (OBC). “Dat is de spin het web”, zegt Rob Roskam. “Vanuit hier wordt alles gecontroleerd en beheerd. Alle tv-zenders worden hier opgevangen en bekeken. Alle radiofrequenties kunnen we hier ontvangen. Met de zenders ver weg, zoals in Zuid-Limburg, gaat het wat moeilijker. Maar het kan wel. Daarmee controleren we of de zenders nog aanwezig zijn. Over de kwaliteit kun je dan niks zeggen. De computers houden de radiozenders qua data in de gaten.”
Wat gebeurd er nou als er iets mis gaat in een van de zenders? “Als er een klein alarm is dan schakelen we direct over naar de backup zender. Als er groot alarm is dan ligt de hele kiet plat. We hebben twee soorten reserve zenders. Bij de actieve reserve is er gewoon een 1 op 1 reserve zender. Bij een passieve reserve staat er een stand-by zender bij een aantal zenders in de buurt. Hier in de Gerbrandy toren hebben we een passieve reserve. Als Radio 2 en 3FM tegelijk uit zouden vallen, kunnen we maar 1 van de twee zenders opvangen in de reserve. Maar dat is tot nu toe nog nooit gebeurd.”
We nemen een kijkje bij de 120 kW middengolfzender van Radio 10 FM. Al zijn het er in feite twee van 60 kW. Vandaag staat er ook eentje uit wegens werkzaamheden. Er zijn hijswerkzaamheden aan de zendmast. Dan wordt het vermogen omlaag gehaald. Op die manier is de zender nooit uit de lucht als er werkzaamheden zijn, maar draait hij wel op halve kracht. Tevens staan hier de backupzender van 747AM en de middengolfzender van Radio 1 (1008 AM).
Voor de toekomst is Nozema alweer bezig met het ontwikkelen van allerlei nieuwe toepassingen . “We zijn alweer bezig met projecten zoals Digitale Radio (DAB). Er komt een Europese aanbesteding voor. Als wij die opdracht krijgen, kunnen we weer aan de slag”, zegt Van Stokkom. “En dan is er nog Digitenne”, zegt Rob Roskam. “Digitaal televisie kijken zonder schotel of kabel, maar gewoon met een antenne. Er zitten zestien radiozenders in het pakket. Digitenne is nu al in een deel van de randstad te ontvangen, maar moet eind volgend jaar voor heel Nederland beschikbaar zijn. Daarnaast zijn we ook nog bezig met Wi-Fi voor draadloos breedband internet. Rondom Losser zbouwt Nozema daar een netwerk voor. Dat doen we voor het bedrijf ‘Intro web’. Die bieden het product aan. Een nieuwe dienst, terwijl de techniek toch al oud is. Het gaat namelijk via de techniek voor radio.” Voor Nozema is de toekomst dus duidelijk. “De toekomst is digitaal!”, zegt Erik van Stokkom. “Dus daar gaan we mee aan de slag. En natuurlijk passen we de digitale technieken toe op radio. Zoals het verder ontwikkelen van RDS. “En laten we ‘Datatrack’ niet vergeten”, zegt Roskam. “Dat is een systeem waarmee vervoersbedrijven hun vrachtwagens kunnen volgen. En daarbij komen ook gegevens zoals hoeveel bezine ze nog hebben en wat de lading is. Dat gaat ook via de ether. Er staan gewoon een aantal zenders aan de grens.”
En tot slot: kunnen we de kerstboom (verlichte Gerbrandy toren) binnenkort weer verwachten? “Dat doen we vanwege de kosten maar eens in de vijf jaar. Het kost vijf man drie weken om alle lampjes in de toren te hangen. In geld kost het 78.000 euro. Daarom is de kerstboom pas in 2005 weer te zien!”, zegt Rob Roskam.
