Lijsttrekker Zalm van de VVD zou het liefst de Publieke Omroep afschaffen en het blad Elsevier zegt eens flink in de Publieke Omroep-wereld gespit te hebben en uitte ook keihard de kritiek. Dus vond de VARA dat het maar eens tijd was om wat zaakjes recht te gaan zetten. In het VARA tv magazine mocht schrijver Dick Wensink zich even helemaal laten gaan over het onrecht dat de Publieke Omroep wel niet aangedaan zou worden.
“In betrekkelijk willekeurige volgorde een paar redenen op de Publieke Omroep te houden zoals sie is”, schrijft het blad. En bij het lezen van die redenen lig je soms dubbel, en andere keren denk je: ja, daar zit iets in! Neem nou meteen het eerste punt. Hierin wordt uitgelegd dat de commerciële omroep ons ook geld kost. Want, zo wordt geschreven, “het bonnetje voor de commerciële omroep krijgt u bij de kassa van bijna iedere winkel, voor ieder product waar reclame voor wordt gemaakt.” Dan denk ik meteen: wat doet de STER dan? Is dat een gratis adverteerblok? Hoeven bedrijven daar niet voor te betalen? Dus ook voor de Publieke Omroep zou je dan, als dat al waar is, een bonnetje “bij de kassa” krijgen. Beetje ver gezocht.
Waar de VARA wel gelijk in had is het bedrag dat in Nederland nou eigenlijk voor de Publieke Omroep betaald moet worden door de Nederlandse huishoudens. Dit ligt op 90 euro per jaar. In andere Europese landen ligt dat (veel) hoger. In Engeland moet bijvoorbleed 175 euro betaald worden, en in België zelfs 195 euro. Da’s toch eigenlijk geen geld als je kijkt wat je ervoor terug krijgt. “Het is minder dan een halfjaar abonnement op een dagblad”, schrijft het blad terecht.
In het stuk wordt ook uitgebreid ingegaan op de radio. Zo wordt er gesproken over het commerciële Classic FM in vergelijking met Radio 4. “Classic FM is goed te beluisteren. Niet te veel reclame en de cd-tjes worden op tijd gestart. Maar Nederlandse componisten zullen er geen compositieopdracht verwerven. En met zo’n zender kunnen de Nederlandse orkesten het ook een stuk kalmer aan doen. Radio 4 daarentegen speelt met zijn belangrijke concertseries zoals ‘Matinee’ een grote rol in het Nederlandse muziekleven en is dus meer dan een radiozender alleen.” Ik denk dan onmiddelijk: maakt mij het uit dat componisten opdrachten verwerven? Sinds wanneer staat de luisteraar niet meer voorop? Nou, bij Classic FM dus wel. En dat heeft onmiddelijk resultaat in een mooi marktaandeel. De kritiek valt wel te begrijpen natuurlijk, maar je maakt toch radio voor de luisteraar.
In het stuk wordt terecht opgemerkt dat het logisch is dat Radio 1 geen concurrent heeft. “Nieuws en actualiteitenprogramma’s kosten meestal veel meer dan er in de sfeer van reclame is aan verdiend kan worden.” Dat is inderdaad zo. En naar mijn idee moet een nieuwszender ook niet aan commercie onderhevig zijn en overal in Nederland te ontvangen zijn. Dat geld overigens niet geheel voor Radio 1, maar het komt wel ver in de buurt.
In de laatste alinea laat de VARA nog even zien dat het hier om een tirade gaat. “sommige vergelijkingen tussen de Publieke en commerciële omroep zijn niet helemaal eerlijk. Daar zijn een tweetal excuses voor: het vuur van het betoog en het feit dat de vergelijking sowieso een vergelijking tussen appels en peren is. De Publieke Omroep maakt immers programma’s, de commerciële omroep verkoopt kijkers en luisteraars aan adverteerders.” Dat klopt natuurlijk niet helemaal. De Publieke Omroep moet ook aan de STER denken. En dat is juist de fout van onze overheid! Doordat ze maar zo weinig geld uitgeven aan de Publieke Omroep, is deze afhankelijk van de STER. Maar ja, meer geld uitgeven vanuit Den Haag, dat willen wij zuinige Nederlanders eigenlijk liever niet. En daarom moeten we de Publieke Omroep maar eens met rust gaan laten en moet de overheid eens medewerking gaan verlenen aan de commerciëlen (denk aan de frequentieverdeling die zo lang moest duren). En laat Elsevier en Zalm maar eens uitzoeken hoe het echt zit. Want aan de omroepen worden ook verschrikkelijk belachelijke eisen gesteld. Want wat de VARA deed is logisch. De publieke omroepen zijn lang genoeg bekritiseerd, nu moeten we weer eens aan het werk…
Peter van Dal, mediaverslaggever
