Alleen in Den Haag kan Radio 1 een efficiënte nieuws- en sportzender maken. Dat zegt scheidend hoofdredacteur Henk van Hoorn van NOS-radio in het NRC Handelsblad. “De publieke radio kan met 10 zendgemachtigden onmogelijk een coherente nieuws- en sportzender maken. Het is met geen pen te beschrijven welke verspilling van geld en talent dit tot gevolg heeft”, aldus van Hoorn.
Op 747AM is het probleem zelfs nog groter. “Deze zender moet het zelfs met negentien zendgemachtigden doen. Het is met geen pen te beschrijven welke verspilling van geld en talent dit tot gevolg heeft. McKinsey heeft een poging gedaan, maar de kern van het probleem, het zo langzamerhand lachwekkende omroepbestel, bleef buiten schot. Waardoor ten onrechte de indruk ontstaat dat het Bestel heilig en onaantastbaar is.”
Politici, de enigen die het bestel kunnen vernieuwen, moeten de oude wet vernietigen en zendmachtigingen en geld geven aan nieuwe zelfstandige organisaties, waarna Radio 1 net als een krant een directie krijgt en een zelfstandige hoofdredactie, die bepaalt wat er op de zender komt. Een overkoepelend bestuur kan de gemeenschappelijke belangen van alle zenders behartigen. “Het is dus tijd voor een kloeke beslissing. Die moet door de politiek worden genomen, want kabinet en parlement zijn verantwoordelijk voor de Mediawet. Zij zijn dan ook de enigen die het omroepbestel kunnen vernieuwen.”
Van Hoorn stelt dat de politiek te veel eisen aan de publieke omroep stelt. “Uit Hilversum zal de hervorming niet komen, want daar zijn ze veel te druk met het zoeken naar het antwoord op de vraag wat de politiek bedoelt met de drievoudige, onuitvoerbare opdracht aan de omroepen: samenwerken, zich profileren en bezuinigen. Je vraagt je bijna af of er geen eenvoudiger sterfhuisconstructie te bedenken was.”
Een moderne, nieuwe Mediawet zal snel een eind moeten maken aan alle getob. De contouren van een beter systeem zijn eenvoudig te schetsen. “Vernietig de oude wet, opdat de omroeporganisaties en de andere zendgemachtigden hun zendtijd kwijtraken. Geef de zendmachtigingen en het geld aan de verschillende radio-(en televisie)zenders, die zich omvormen tot zelfstandige organisaties – bijvoorbeeld stichtingen. Zo krijgt Radio 1 net als een krant een directie en een zelfstandige hoofdredactie die bepaalt wat er op de zender komt. Een overkoepelend bestuur behartigt de gemeenschappelijke belangen van alle zenders.”
De omroepen kunnen voortaan de rol van producent gaan invullen. “De rol van buitenproducent kan prima worden vervuld door de huidige omroepen als ze zich specialiseren in de programmasoorten en aandachtsgebieden waar ze goed in zijn. Omroepen die daar niets voor voelen, kunnen gaan doen waar ze misschien al jaren van dromen: een commerciële omroep worden.”
Van Hoorn zegt ook dat 747AM, de Wereldomroep en misschien ook Radio 2 wel weg kunnen. “Lapmiddelen helpen niet om de publieke radio op de langere termijn overeind te houden. Het is hoog tijd voor echte daadkracht, want de verzuiling is buiten Hilversum al lang passé. Als Den Haag spierballen kan tonen als het om uitgeprocedeerde asielzoekers gaat, dan moet dat toch ook lukken bij de publieke omroepen.”
